Diplomatik kaynaklardan edinilen bilgiye göre Türkiye, 2011 yılından bu yana ilk kez Arap Birliği 162. Olağan Dışişleri Bakanları Konseyinin (DBK) yarın Kahire'de yapılacak toplantısına davet edildi. Dışişleri Bakanı Hakan Fidan'ın davet üzerine toplantının açılış oturumunda, Türkiye-Arap Birliği ilişkilerinin yanı sıra başta Gazze olmak üzere bölgesel meselelere değinen bir hitapta bulunacağı aktarıldı.
CUMHURBAŞKANI ERDOĞAN LİDERLİĞİNDEKİ SÜREÇLER
Uzmanlar, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın liderliğinde ve talimatlarıyla Bakan Fidan'ın Milli İstihbarat Teşkilatı (MİT) Başkanlığı sırasında Körfez ülkeleriyle kapalı kapılar ardında yürüttüğü normalleşme süreçlerinin geldiği bir aşamanın sonucu olarak 2011'den sonra ilk kez toplantıya çağrıldığına dikkati çekti.
Fidan'ın ağustos ayında yine davet üzerine Avrupa Birliği (AB) Gayriresmî Dışişleri Bakanları Toplantısı'na (Gymnich) 5 yıllık aradan sonra katılması, Türkiye'nin Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın liderliğinde küresel ve bölgesel düzeyde oynadığı rolün ve Bakan Fidan'ın diplomatik alanda uzun bir sürece yayılan adımlarının sonucu olarak değerlendiriliyor. Uzmanlar, Irak'ın, terör örgütü PKK ile ortak mücadele etmeye ikna edilmesinin de Erdoğan liderliğinde Fidan'ın senelerdir üzerinde çalıştığı bir süreç olduğu değerlendirmesini yaptı.
Bu süreçlerin sonucunda Türkiye'nin Arap Birliği Zirvesi toplantısına çağrıldığı aktarılırken, Arap Birliğinin Türkiye aleyhinde yürüttüğü "olumsuz çalışmaların" sona erdiği, yakın bir işbirliği dönemi açılmış olduğu belirtiliyor.
Arap Birliği Dışişleri Bakanları Konseyi (DBK) toplantılarında, 2018'den başlayarak Türkiye'nin Arap ülkelerinin içişlerine karıştığı iddiasıyla bazı aleyhte kararların kabul edildiği ancak farklı seviyelerde gerçekleştirilen girişimler ve zaman içinde Mısır başta olmak üzere Arap ülkeleriyle gelişen ilişkiler neticesinde ikili diyaloglarda kullanılan dilin giderek yumuşatıldığının görüldüğü de hatırlatıldı.
TÜRKİYE’NİN KARARLI DIŞ POLİTİKASI
Diplomatik kaynaklar da Türkiye'nin "güçlü", "etkin" ve "kararlı dış politikasıyla" son yıllarda yakın coğrafyasında ve daha geniş bölgede istikrar, barış ve refahın tesisi çabalarına giderek artan şekilde aktif ve somut katkı sağladığını belirtti. Kaynaklar, Arap Birliğinin gündeminde bulunan Filistin başta olmak üzere birçok başlığın, Türkiye'nin dış politika gündeminde öncelikli konular arasında yer aldığına vurgu yaptı. Türkiye'nin Arap ülkeleriyle son yıllarda gelişen ve çeşitlenen ilişkilerinin hem bölgedeki mevcut sorunlara çözüm arayışları hem de karşılıklı yarar temelinde geleceğe yönelik somut işbirlikleri bağlamında yeni fırsatlar sunduğuna dikkati çeken kaynaklar, bu çerçevede, Arap Birliği ile kurumsal ilişkilerin geliştirilmesi ve eş güdümün artırılmasının gündemde olduğuna işaret etti. Kaynaklar, Bakan Fidan'ın toplantıya davet edilmesinin de üye ülkelerle gelişen ikili ilişkilerin yanı sıra Türkiye'nin bölgedeki rolüne duyulan ilginin yansıması olduğunu aktardı.
TÜRKİYE – ARAP BİRLİĞİ İLİŞKİLERİ
Kaynaklar, Türkiye'nin Arap Birliği ile ilişkilerinin 2003'ten itibaren gelişmeye başladığını vurgularken 2004’te "Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı ile Arap Ligi Genel Sekreterliği Arasında Mutabakat Muhtırası" imzalandığını hatırlattı.
Arap Birliği ile ilişkilerin çerçevesinin 2007'de "Türk-Arap İşbirliği Forumu (TAF) Çerçeve Anlaşması"yla saptandığını belirten kaynaklar, 2010'da Ankara'da Arap Birliği Temsilciliği, Büyükelçi düzeyinde bir diplomatın başkanlığında faaliyete geçtiğini ve Arap Birliği ile koordinasyonun Türkiye'nin Kahire Büyükelçiliği'nin görev alanında olduğunu bildirdi.
SON DÖNEMDE TEMASLAR
Arap Birliği ile gelişen temas ve ilişkiler kapsamında Bakan Fidan, 13-14 Ekim 2023’te Kahire'ye gerçekleştirdiği ziyarette Arap Birliği Genel Sekreteri Ahmed Ebu Gayt ile görüştü. Dönemin Dışişleri Bakan Yardımcısı Büyükelçi Ahmet Yıldız ile Arap Birliği Genel Sekreter Yardımcısı Büyükelçi Hossam Zaki başkanlıklarında 28 Şubat 2024’te Ankara'da siyasi istişareler gerçekleştirilirken Zaki, Antalya Diplomasi Forumu'na da katıldı. Girişimlerin bir sonucu olarak, 16 Mayıs 2024’te Bahreyn'de düzenlenen 33. Arap Birliği Zirvesi'nde "Türkiye'nin Arap Devletlerinin İçişlerine Müdahalesi Hakkında Arap Bakanlar Komitesi" lağvedildi ve "Türkiye'nin Arap Ülkelerinin İçişlerine Müdahaleleri" kararı gündeme getirilmedi, aynı zamanda, zirve bildirisinde Türkiye aleyhinde bir hususa yer verilmedi. Fidan, 4-5 Ağustos 2024'te gerçekleştirdiği Mısır ziyareti sırasında 4 Ağustos'ta Ebu Gayt ile yeniden bir araya geldi ayrıca 7 Ağustos'ta Ankara'da mukim Arap Birliği üyesi ülkelerin Büyükelçilerine bir çalışma yemeği verdi.
GEÇMİŞ YILLARDAKİ KATILIMLAR
Dönemin Dışişleri Bakanı Abdullah Gül, dönemin Arap Birliği Genel Sekreteri Amr Musa'nın daveti üzerine DBK'nin 3–4 Mart 2007'de Kahire'deki toplantısına katılarak açılış oturumunda konuşma yapmıştı. Yine dönemin Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu, 3 Mart 2010'da Kahire'de 133. Olağan DBK toplantısına katılarak Konseye hitaben konuşmuştu. Cumhurbaşkanı Erdoğan da Başbakanlığı döneminde 13 Eylül 2011'deki toplantının açılış oturumunda hitapta bulunmuştu. Söz konusu konsey toplantıları mart ve eylülde olmak üzere düzenli olarak yılda iki kez Kahire'de yapılıyor.
NE OLMUŞTU?
Türkiye, 29 Ağustos'ta da Belçika'nın başkenti Brüksel'de düzenlenen Avrupa Birliği (AB) Gayriresmi Dışişleri Bakanları Toplantısı'na (Gymnich) 5 yıllık aranın sonrasında davet edilmişti. Fidan, Brüksel'de AB Dışişleri Bakanları Gayriresmi Toplantısı'na katılımının ardından, AA muhabirine yaptığı değerlendirmede "Brüksel'deki toplantı, AB ile ilişkilerimizin canlanması açısından önemli” diye konuşmuştu. Bakan Fidan, buradaki temasları kapsamında çok sayıda mevkidaşıyla ikili görüşmeler yapmıştı.