İskoçya’da 72 yaşındaki emekli bir hemşire olan Joy Milne, dünyada eşi benzeri görülmemiş bir yeteneğe sahip… Milne, inanılmaz koku duyusu sayesinde Parkinson hastalığını koklayabiliyor. Bu yeteneğin temeli, bir kişinin kokuya aşırı duyarlı olmasına neden olan kalıtsal bir durum olan hiperosmiye dayanıyor. Amerikan gazetesi The New York Times’a göre, Milne bu durumu annesinin tarafındaki ailesine bağlıyor; çünkü büyükannesi de aynı üstün koku alma yeteneğine sahipti. Büyükannesi, Milne’ye farklı türdeki gülleri ayırt ettirerek koku alma duyusuna sahipmiş…
KOCASININ KOKUSU PARKINSON BELİRTİSİ MİYDİ?
Milne’nin rahmetli eşi Les Milne, uzun yıllar Parkinson hastalığıyla mücadele ettikten sonra 2015 yılında vefat etti. Eşinin hastalığının teşhisinden yaklaşık 15 yıl önce Joy Milne, kocasının kokusunun hoş olmayan bir kokuya dönüştüğünü fark etti ve bu koku değişikliğiyle birlikte davranışlarında da bir değişim meydana geldi. Kocasını, İskoçya’da yerel Parkinson hastaları ve bakıcıları için düzenlenen bir toplantıya götürdüğünde, Milne diğer hastaların da aynı şekilde koktuğunu fark etti. Milne, kocasının yaklaşık yirmi yılı aşkın süredir yaydığı kendisine has ancak hoş olmayan kokusunun Parkinson hastalığı olduğunu hemen fark etti.
BİLİM İNSANLARIYLA İŞBİRLİĞİ
Bu farklı koku ile Parkinson hastalığı arasındaki bağlantıyı fark ettikten sonra Milne ve kocası araştırma yapmaya istekli bir bilim insanı aramaya başladı. 2012’de Parkinson’s UK isimli araştırma ve destek hayır kurumunun düzenlediği bir etkinlikte Parkinson hastalığına odaklanan Edinburgh Üniversitesi’nden kıdemli araştırmacı Tilo Kunath ile tanıştılar. Kunath ve Manchester Üniversitesi’nde kimya bölümünde görevli olan Perdita Barran, Milne’nin koku duyusunu araştırmak için bir araya geldi. Çalışmaları, Milne’nin gerçekten Parkinson hastalığını koklayıp koklayamadığını ve eğer koklayabiliyorsa hastalığı tespit etmek için hangi kimyasalları kokladığını doğrulamaya odaklandı. Eğer Milne’nin burnunun algıladığı Parkinson hastalığıyla ilişkili spesifik molekülleri bulabilirlerse, bu araştırma, kriterleri 200 yılı aşkın süredir değişmeyen hastalık için yeni bir teşhis standardına yol açabilirdi.
KOKLAYARAK TEŞHİS ETMEK MÜMKÜN MÜ?
Milne’nin koku yeteneği doğrulandıktan sonra araştırmacılar, onun cilt bezlerinden nemlendirme amacıyla salgılanan yağ olan sebumdaki belirli molekülleri kokladığını keşfettiler. Eicosane, oktadecanal, hipurik asit ve perillik aldehit gibi kimyasalların Parkinson hastalarında sağlıklı bireylere kıyasla anormal seviyelerde bulunduğunu tespit ettiler.
YENİ TEŞHİS YÖNTEMLERİ ÜZERİNDE ÇALIŞMALAR DEVAM EDİYOR
Bu çığır açan çalışmanın ardından Barran ve ekibi, daha fazla araştırma ile geçerliliği kanıtlanırsa Parkinson hastalığı teşhis prosedürünü değiştirebilecek yeni bir test geliştirdi. Şu ana kadar umut verici sonuçlar elde eden araştırmada, ciltten alınan sebum örnekleri bir kâğıt spreyden geçirilerek lipidler başarılı bir şekilde kontrolle karşılaştırıldı.
ERKEN TEŞHİS İÇİN UMUT
Joy Milne’nin koku duyusu, Parkinson hastalığı araştırmalarında büyük ilerleme kaydedilmesini sağladı. Araştırmacılar hastalığı daha erken teşhis edebilecek yeni bir teşhis yöntemi geliştirmeye çalışırlarsa, bu korkunç nörodejeneratif hastalıkla teşhis edilenlerin yaşam kalitesinde büyük bir değişiklik meydana gelebilir.
