Meltem Kaya Sapmaz-Ekol Haber

Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), Afrika'da birçok ülkeye yayılan maymun çiçeği virüsü nedeniyle iki yıl içinde ikinci kez küresel halk sağlığı acil durumu ilan etti. DSÖ'nün açıklamasının ardından "Maymun çiçeği hastalığı nedir? Maymun çiçeği nasıl bulaşır? Maymun çiçeği hastalığından korunmak için ne gibi önlemler almak gerekir? Maymun çiçeği hastalığı Türkiye ve dünyada yeniden bir kapanmaya neden olur mu?" soruları da peş peşe geldi. Enfeksiyon Hastalıkları Derneği Başkanı Prof. Dr. Mehmet Ceyhan, merak edilenleri ekolhaber.com.tr'ye anlattı.

MAYMUN ÇİÇEĞİ HASTALIĞI NEDİR?

Prof. Dr. Mehmet Ceyhan'ın açıklamaları şöyle:

Maymun çiçeği yeni görülen bir hastalık değil. İlk defa 1958'de Afrika'da maymunlarda, 1970'lerde de insanlarda görüldü. Neticede bu bir zoonotik hastalık. Maymunlarda başlayıp, maymundan insana bulaşan, sonra da insandan insana bulaşan bir hastalık. O dönem de çiçekle mücadelenin yoğun olarak sürdüğü yıllar. Aşılamanın zorunlu hale getirildiği yıllar. Çiçek hastalığı çok daha tehlikeli daha öldürücü. Çiçek kadar yayılmasını beklemiyoruz. 2022'de bir dalga yaptı. Dönemin Sağlık Bakanı İstanbul'da da bir vakanın görüldüğünü açıkladı. Büyük bir yayılım göstermedi.

MAYMUN ÇİÇEĞİ VİRÜSÜNÜN 2 TİPİ VAR

Virüsün 2 tipi var. Biri Tip 2 diğeri Tip 1. İlki Tip 2 ile çıktı. Hastaların yüzde 97'si homoseksüel erkeklerdi. Dolayısıyla çok da yayılması beklenmedi. 2023'ün eylül ayında yeniden aynı bölgede Demokratik Kongo Cumhuriyeti ve etrafında yayıldı. Bu sefer TİP1 B dediğimiz daha öldürücü tipi ortaya çıktı. 90 binden fazla vaka görüldü, 156 ölüm bildirildi.

VAKALAR ABD VE AVRUPA'DA ARTMAYA BAŞLADI

Vakalar artmaya başladığı için ABD, Avrupa'da, Güneydoğu Asya'da vaka bildirimleri başlayınca DSÖ alarm verdi. DSÖ'nün bir önlem alma ya da önlem uygulama gibi bir yetkisi söz konusu değil. DSÖ'nün görevi hükümetlere durumu bildirmek. 

HASTALIK CİNSEL YOLLA EL SIKMAYLA DA BULAŞIYOR

Hastalık yakın temasla, daha çok cinsel temasla bulaşıyor. TİP1 sadece cinsel yolla değil, el sıkmayla bile yayılabiliyor. Su çiçeğini herkes görüyor. Su çiçeği gibi içi su dolu veziküller görülüyor. O veziküllerin içinde yüzbinlerce virüs var, bunlardan biri açılmışsa onu görmezsiniz zaten oradan bulaşabiliyor.

TÜRKİYE İÇİN ENDİŞELENMELİ MİYİZ?

Dünyada risk ne kadarsa Türkiye'de risk o kadar. Riskli bölgelerden gelen kişilerle temas ederken dikkatli olun. Daha etkin olan yöntem aşılama. Kullanılan da çiçek aşısı.  İki Amerika aşısı var. Sadece riskli gruplara yapılıyor. Kongo'nun etrafına da yayıldı. Hemen hemen bütün Afrika ülkelerinden günde 1 ya da 2 sefer var İstanbul'a, ara bir destinasyon üzerindeyiz. Bazı Afrika ülkelerinde Türk askeri var, ticari amaçla giden iş insanları var. Bunlara belli miktarda aşı temin edilmesi lazım.

MAYMUN ÇİÇEĞİ KAPANMAYA NEDEN OLUR MU?

COVID-19'daki bir kapanma olmaz. Çünkü solunum yoluyla bulaşmıyor. Pandemilerin büyüklüğü bulaşma yoluyla ilgili. Maymun çiçeği sıkı temasla bulaşıyor. Solunum yoluyla bulaşan hastalığı taşıyan birisi örneğin COVID, su çiçeği, kızamık, menenjit gibi hastalıklarda kapalı ortama girer ve oradaki kişilerin yarısına bulaştırır. Maymun çiçeğinde böyle bir durum yok.

MAYMUN ÇİÇEĞİNE KARŞI BİREYSEL ÖNLEMLER NELERDİR?

Tek yapacağımız, hastalık bölgesinden gidip gelen ya da onlarla yakın teması olan riskli kişiyle yakın temastan kaçınacağız.