Hamas lideri Yahya Sinvar’ın Gazze’nin güneyinde İsrail tarafından düzenlenen operasyon sonucu öldürülmesinin ardından, Hamas’ın yeni liderinin kim olacağı tartışmaları gündemi meşgul ediyor. Sinvar, Gazze’deki direnişin sembol isimlerinden biri olarak tanınıyordu ve yerine kimin geçeceği hem Hamas içindeki dengeler hem de bölgesel dinamikler açısından kritik bir mesele olarak görülüyor. Sinvar’ın öncesinde görev yapan İsmail Haniye ise, Tahran’da uğradığı suikast sonucu hayatını kaybetmişti. Bu suikastı resmî olarak üstlenen olmasa da, İran ve Hamas bu olaydan Tel Aviv yönetimini sorumlu tutmuş ve bölgede gerilim artmıştı.
ÖNE ÇIKAN İSİMLER: HALİL EL HAYYA, HALİD MEŞAL VE MUHAMMED DERVİŞ
Reuters haber ajansının analizine göre, Sinvar’ın yerine geçecek kişinin Gazze dışında ikamet eden, yurtdışında yaşayan bir isim olması bekleniyor. Bu değerlendirmeler, bölgedeki şiddetli çatışmalar ve Gazze’nin mevcut durumu göz önüne alındığında yapılıyor. Bu süreçte, Yahya Sinvar’ın kardeşi Muhammed Sinvar’ın ise İsrail’in devam eden operasyonları altındaki Gazze’de, sahadaki direnişin yönetiminde daha büyük bir rol üstleneceği düşünülüyor. Gazze’nin içinde doğrudan liderlik yapmanın riskleri yüksek olduğu için, dışarıdan bir ismin lider olarak seçilmesi daha mantıklı bir strateji olarak görülüyor.
Reuters’a göre, Sinvar’ın yerine geçmesi muhtemel en güçlü adaylar arasında şu anda Hamas Siyasi Büro Başkan Yardımcısı olan Halil El Hayya, İsmail Haniye’nin selefi olan Halid Meşal ve tüm Filistin topraklarında ve yurtdışındaki Hamas üyelerini temsil eden Şura Konseyi’nin Başkanı Muhammed Derviş yer alıyor. Her bir adayın Hamas içerisindeki rolü ve geçmişteki pozisyonları, bu yeni süreçte liderlik mücadelesini şekillendirecek unsurlar arasında.
BLOOMBERG: HALİL EL HAYYA ÖNE ÇIKIYOR
Öte yandan, ABD merkezli Bloomberg haber sitesinin analizine göre, Hamas’ın yeni siyasi lideri olarak Katar’da yaşayan Halil El Hayya’nın seçilme olasılığı oldukça yüksek. Bloomberg, bu seçimin, Hamas’ın İran’a olan yakınlığını daha da güçlendirebileceğine dikkat çekiyor. Halil El Hayya, Hamas’ın siyasi çizgisini şekillendiren önemli isimlerden biri olarak öne çıkıyor ve özellikle Katar, Mısır ve ABD’nin arabuluculuğunda yürütülen ateşkes ve rehine takası görüşmelerinde Hamas adına baş müzakereci olarak görev almıştı. Hayya, Sinvar’ın ölümünü doğrulayan açıklamasında, İsrail’in Gazze’deki askeri operasyonlarını durdurmadıkça ve askerlerini geri çekmedikçe, esir tutulan İsraillilerin serbest bırakılmayacağını belirtti. Sinvar’ın ölümü sonrasında Hamas’ın direnişini daha da güçlendireceğini iddia eden Hayya, İsrail’in Gazze’ye yönelik saldırılarının karşılıksız kalmayacağını vurguladı.
DOHA'DAN YENİ LİDER ÇIKMASI MUHTEMEL
Washington Yakın Doğu Politikaları Enstitüsü’nden uzmanlar Ghaith al-Omari ve Neomi Neumann da, Hamas’ın yeni siyasi liderinin Katar’ın başkenti Doha’da bulunan ofisten çıkmasının neredeyse kesin olduğunu ifade ediyor. İki uzmana göre, Halil El Hayya’nın lider olarak seçilmesi, hem Gazze’deki operasyonları yönetme hem de İran’la yakın ilişkileri sürdürme konusunda Sinvar’ın stratejik çizgisini devam ettirebilir. Hamas’ın bölgedeki mücadelesinin yanı sıra, uluslararası diplomatik ilişkilerini de yeniden şekillendirecek bu liderlik seçimi, Orta Doğu’daki güç dengelerinde önemli bir değişim yaratabilir.
SUİKAST İHTİMALİ DÜŞÜK
Bloomberg’in analizine göre, Halil El Hayya her ne kadar daha çok siyasi bir lider olarak öne çıksa da, kendisinin de İsrail’e karşı düzenlenen bazı askeri operasyonların arkasındaki isimlerden biri olduğu öne sürülüyor. 7 Ekim’de İsrail’e yönelik saldırının planlanmasında aktif bir rol oynadığı iddiaları, Hayya’nın askeri strateji konusunda da etkili bir lider olabileceğine işaret ediyor. Ancak bu süreçte, Avrupa Birliği Liderlik Ağı’nın Direktörü Jane Kinninmont’a göre, Halil El Hayya’nın Doha’da bulunması, kendisini İsrail için ‘Sinvar’dan daha zor bir hedef’ haline getiriyor. Kinninmont, “Hamas’ın dışarıdan bir lider seçmesi mantıklı görünüyor. Elbette hiçbir olasılığı göz ardı etmemek gerekiyor ama İsrail’in Katar’da yaşayan bir lidere suikast düzenleyeceğini sanmıyorum” şeklinde görüş belirtti.
YENİ LİDER SEÇİMİNİN BÖLGESEL ETKİLERİ
Bölgedeki bu liderlik değişimi, sadece Hamas’ın iç dinamiklerini değil, aynı zamanda Gazze’deki direnişin gidişatını ve uluslararası ilişkileri de derinden etkileyecek gibi görünüyor. Sinvar’ın ölümünden sonra Gazze’deki direnişin nasıl şekilleneceği, Hamas’ın yeni lideri ile bu süreçte nasıl bir yol izleyeceği ve İsrail ile gerilimin nereye evrileceği, uluslararası toplumun yakından takip ettiği konular arasında. Bu gelişmeler, özellikle Katar, İran ve İsrail arasındaki ilişkilerin de yeniden gözden geçirilmesine neden olabilir.
NE OLMUŞTU?
İsrail ordusu, 17 Ekim'de Yahya Sinvar'ın Gazze'nin güneyindeki saldırıda hayatını kaybettiğini duyururken, Hamas'ın Siyasi Büro Üyesi Halil el-Hayye de dün Sinvar'ın öldüğünü doğrulamıştı. Yahya Sinvar, İran'ın başkenti Tahran'da 31 Temmuz'da suikasta uğrayan İsmail Heniyye'nin yerine 6 Ağustos'ta Hamas'ın Siyasi Büro Başkanı olarak seçilmişti.
