Afrika'da maymun çiçeği virüsüyle ilgili yeni gelişmeler yaşanıyor. Maymun çiçeği hastalığı genellikle 2-4 hafta içinde kendiliğinden geçiyor ve yakın, uzun süreli temas yoluyla bulaşıyor. Kovid-19 benzeri bir salgın riski taşımadığı belirtiliyor. Ancak, son bir hafta içinde Afrika dışındaki vaka sayısının artması, bu hastalığın küresel sağlık yetkililerinin dikkatini çekmesine neden oldu. Afrika'dan gelen insanlardan ve getirilen kemirgenlerden kaynaklandığı bilinen vakaların sayısının artması, dünya çapında endişelere yol açtı. İşte Maymun çiçeği virüsü belirtileri…
MAYMUN ÇİÇEĞİ VİRÜSÜ NEDİR?
Maymun çiçeği virüsü, ilk olarak 1958 yılında maymunlarda keşfedildi ve 1970 yılında Kongo Demokratik Cumhuriyeti'nde insanlarda görüldü. Adını, ilk olarak maymunlarda gözlemlenen çiçek benzeri salgından alır. Bu hastalık, başta Nijerya ve Kongo Demokratik Cumhuriyeti olmak üzere, Orta ve Batı Afrika'daki tropikal yağmur ormanları bölgelerinde zaman zaman ortaya çıkıyor. Afrika'da her yıl birkaç yüz vaka bildiriliyor. Diğer kıtalara genellikle Afrika'dan gelen enfekte hayvanlar veya kişiler aracılığıyla taşınıyor, ancak bu bölgelerde nadir vakalar ve bölgesel kümelenmeler şeklinde görülüyor. Maymun çiçeği, çiçek virüsüne akraba olan bir DNA virüsüdür ve Batı Afrika ile Kongo Havzası (Orta Afrika) olmak üzere iki alt tipe ayrılır. Batı Afrika türü, genellikle daha hafif seyreder.
MAYMUN ÇİÇEĞİ VİRÜSÜ NASIL BULAŞIR?
Adına rağmen, maymunlardan ziyade sincap, sıçan ve fare gibi kemirgenlerden insanlara geçer. Ayrıca, enfekte bireyler veya virüsle kirlenmiş giysi, havlu ve çarşaf gibi eşyalarla yakın temas yoluyla bulaşır. Virüs, sağlıklı kişilere ciltteki küçük çatlaklar, mukozalar (ağız, burun, göz) veya solunum yolu ile geçer. İnsandan insana bulaşma, genellikle büyük solunum salgısı damlacıkları yoluyla olur ve bu damlacıkların uzak mesafelere gitmesi zordur; bu nedenle yüz yüze ve uzun süreli yakın temas yoluyla bulaşır.
MAYMUN ÇİÇEĞİ BELİRTİLERİ NELERDİR?
Maymun çiçeği, ateş, baş ağrısı, yorgunluk, yaygın vücut ağrıları, lenf bezlerinde şişlik ve ciltte döküntü gibi belirtilere neden olur. En ayırt edici özelliklerden biri, lenf bezi şişliğidir. Belirtiler, virüsle temas sonrası genellikle 6-13 gün içinde ortaya çıkar. Hastalığın ilk 5 gününde ateş, baş ağrısı, lenf bezlerinde şişme, sırt ağrısı ve halsizlik yaşanabilir. Ciltteki döküntüler ise ateş başladıktan 1-3 gün sonra görülür ve avuç içi, ayak tabanı, ağız içi, genital bölge ve gözlerde lezyonlar oluşur. Lezyonlar kabuk bağlayıp düşer.
MAYMUN ÇİÇEĞİ TANI NASIL KONULUR?
Maymun çiçeği hastalığından şüphelenilen durumlarda, kişinin son bir ay içinde riskli bölgelere seyahat edip etmediği veya benzer belirtileri olanlarla yakın teması olup olmadığı değerlendirilir. Hastalığın tanısı genellikle kan örnekleriyle yapılamaz çünkü virüs kanda çok kısa süre kalır ve PCR testleriyle saptanamaz. Antijen ve antikor testleri de çiçek aşısı gibi etkenlerle doğru sonuç vermeyebilir. Şüphe durumunda, lezyonlardan güvenli koşullarda örnekler alınarak biyogüvenlik düzeyi 2 olan laboratuvarlara gönderilmelidir. Hastalık şüphesi taşıyan kişiler, son temastan itibaren 21 gün boyunca izlenir.
MAYMUN ÇİÇEĞİ ÖLDÜRÜCÜ MÜ?
Maymun çiçeği genellikle 2-4 hafta içinde kendiliğinden iyileşir. Ancak bağışıklığı zayıflamış kişiler ve küçük çocuklarda daha ciddi seyredebileceği biliniyor. Genel olarak, hastalananların %3-6’sı yaşamını yitirir, küçük yaş gruplarındaki çocuklarda bu oran daha yüksek olabilir. Batı Afrika türü daha hafif seyrederken, Orta Afrika türünün öldürücülüğü daha yüksektir.
MAYMUN ÇİÇEĞİ TEDAVİSİ VAR MI?
Maymun çiçeği hastalığı için özel bir tedavi bulunmamakta, ancak vakalar sidofovir ve brinsidofovir gibi ilaçlarla kontrol altına alınmıştır. Dünya Sağlık Örgütü, çiçek aşısının maymun çiçeğinden %85'e kadar koruma sağladığını belirtmiştir. Çiçek aşısı, 1980 yılından bu yana uygulanmamaktadır; bu nedenle, günümüzde 40-50 yaş üzeri kişilerde bulunabilir ve uzun süre geçmesi nedeniyle koruyuculuğuyla ilgili endişeler mevcuttur.
