Yaren Eryılmaz / Ekol Haber

İstanbul Fatih’te Semih Çelik isimli cani katilin, Ayşenur Halil ve İkbal Uzuner’i vahşice katletmesinin ardından, korkunç sosyal medya gerçekleri de tekrar konuşulmaya başlandı. Sosyal mecralarda caniye destek veren grupların, Türkiye’yi ayağa kaldıran olayın failini neredeyse ‘kahraman’ ilan ettiği görüldü.

Kendilerini “Türk Inceller” olarak tanımlayan bir grup sapkın kullanıcının paylaşımları sosyal medyayı ayağa kaldırırken, kendi forumlarında alenen kadın düşmanlığı yaparak, katledilen kadınlar üzerinden ‘dark mizah’ adı altında mide bulandıran paylaşımlarda bulunan topluluk, tekrar gündeme geldi. Peki nedir bu ‘incel’ topluluğu? Aile ve Yas Danışmanı Prof. Dr. Şengül Hablemitoğlu, bir Incel’i tanıma kılavuzunu paylaşırken, ailelere ergen yaştaki çocuklarını çok geç olmadan bu akımdan koruma yollarını sıraladı. Öte yandan Hablemitoğlu, kadınlar için karşısındaki erkeğin bu tür akımlardan ve sapkın topluluklardan etkilenip etkilenmediğini anlaması adına, hangi noktalara dikkat etmesi gerektiğini de anlattı. İşte detaylar...

“INCEL TOPLULUĞU” NEDİR?

“Türkiye’de sosyal medya üzerinde giderek daha fazla dikkat çeken “incel” topluluğu, aslında İngilizce “involuntarily celibate” (zorunlu/istemsiz bekârlık) kelimelerinin kısaltmasıdır. Bu topluluk, cinsel bir partner bulamama ya da romantik ilişkilerde başarı sağlayamama gibi konular etrafında toplanmış ve genellikle heteroseksüel erkeklerden oluşmaktadır. Topluluğun üyeleri kendilerini “isteyerek değil, zorunlu yalnız” olarak tanımlarlar ve bu yalnızlığı genellikle dış faktörlere bağlama eğilimindedirler.

INCELLERİN TEMEL ÖZELLİKLERİ VE İNANÇ YAPILARI

1.Kadın Düşmanlığı: Incel topluluğu, kadınların romantik ya da cinsel partner seçiminde tercihlerini kendilerine yönelik haksız bir şekilde kullandıklarını düşünüyorlar ve bu düşünceleri çoğu zaman kadın düşmanlığına evriliyor ya da zaten kadın düşmanı oldukları için kendilerine bir aidiyet alanı oluyor incellik. Kadınları manipülatif, “hipergamik” (statü ve çekicilik odaklı partner seçimi yapan) değersiz, aşağı hatta bayağı varlıklar olarak görüyorlar.

2.Dış Görünüş Odaklılık: “Blackpill” adı verilen bir ideolojileri var. Bu ideolojiye göre; bir kişinin hayattaki başarısı tamamen dış görünüşüne bağlı. Kendi fiziksel özelliklerinden memnun olmayan incel grupları, bu durumun kadınların seçiciliği ve toplumdaki erkekliğe dair kaslı, yakışıklı, uzun boylu gibi fiziksel normlara dayandırıldığını ve bu anlamda eksik olduklarını düşünüyorlar. Bir tür aşağılık kompleksleri var.

3.Yalnızlık Döngüsü: Topluluğun üyeleri, genellikle toplumdan ve sosyal etkileşimlerden uzaklaşır, bu da yalnızlık ve izolasyon demek. Kendi aralarında sosyal mecralarda daha etkleşimliler. Sürekli kendini dışlanmış hissetme, topluluk içinde radikalleşmeyi tetikliyor.

4.Sosyal Medya Üzerinde Güçlü Topluluklar/Kanaat Önderleri: Türkiye’de ve dünyada, Reddit, 4chan ve benzeri forumlar gibi sosyal medya platformlarında aktif olan incel toplulukları var, ayrıca kendi ideolojilerini destekleyen içerikler paylaşana, bilgilendiren etkili meslek sahibi kanaat önderleri ile grup üyeleri arasında bir aidiyet hissi ile güçlendiklerini düşünüyorlar. Örneğin Türkiye’de bu konuda youtube videoları hazırlayan bir doktor var. 

Türkiye’de incel topluluğu, Batı’daki örneklerinden bazı farklılıklar gösterse de, topluluk üyeleri çoğunlukla sosyal medya platformlarında örgütleniyorlar ve kendileriniistenmeyen ya da “beğenilmeyen” erkekler olarak tanımlıyorlar. Özellikle YouTube ve Twitter gibi mecralarda “çekici olamayan erkeklerin” sorunları etrafında çoğaltıp yaydıkları bir retorikle saldırgan içerikler paylaşıyorlar.

RADİKALLEŞME RİSKİ

•Radikalleşme ve Şiddet Potansiyeli: Dünyada bazı incel gruplarının radikalize olarak şiddete başvurduğu pek çok olay var. (Örneğin, 2014’te ABD’de Elliot Rodger’ın gerçekleştirdiği Santa Barbara saldırısı). Türkiye’de bu topluluk henüz bu derece tehlikeli bir boyuta ulaşmamışken bu hafta İstanbul’da gerçekleşen vahşi cinayetler aşırı radikal ve tehlikeli bir söylemin sonucudur. Ayrıca bütün bunların yaygınlaşma potansiyeli var. 

NE YAPILABİLİR?

Bu grupların yalnızca cinsellik ve romantik ilişki ekseninde şekillenmeyip, aslında daha derin bir sosyal izolasyon ve kendine yabancılaşma sorunu ile bir araya geldiklerini bilmeliyiz.  Ortaya çıkan vahşeti düşünürsek, toplumda bu bireyleri destekleyici ve farkındalığı artıran çalışmalar yapılmalı. Sistem ya da toplumda ayrıştırmayı besleyen söylemler, kadın karşıtı siyaset, hukuk ve ceza adaletindeki zayıflıklar, yetersizlikler artan madde kullanımı ve çeşitlenen, artan suç oranları kolayca yayılmalarını sağlıyor. İncel topluluğunun cinsiyet eşitsizliğine olan katkısını, cinsiyet ayrımcılığından aldığı gcüve cesareti görelim ve kadın düşmanlığı söylemlerini önlemek amacıyla da eğitim ve bilinçlendirmeye önem verelim. Kadın karşıtı siyasetin bir an önce son bulması gerekiyor. 

Türkiye’de bu topluluğun büyüme eğilimi göstermesi ve özellikle sosyal medya üzerinde aktifleşmesi, gelecekte toplumsal cinsiyet eşitliği ve toplumsal barış açısından göz ardı edilmemesi gereken aciliyet taşıyor. 

AİLELER, ERGEN YAŞTAKİ ÇOCUKLARININ BU GİBİ TOPLULUKLARA KATILDIĞINI NASIL FARK EDEBİLİR?

Ergenlik dönemi, gençlerin kimlik arayışında olduğu, sosyal kabul ve aidiyet ihtiyaçlarının öne çıktığı bir dönemdir. Bu ihtiyaçlar doğrultusunda, gençler bazen radikal ya da marjinal gruplara yönelebilirler. Incel gibi topluluklar, özellikle sosyal izolasyon yaşayan, özsaygısı düşük ve aidiyet arayışındaki gençleri etkileyebilir. Aileler bu gibi gruplara katılımı fark edebilmek ve önleyebilmek için bazı işaretlere dikkat etmeli ve proaktif bir yaklaşım benimsemelidirler.

1. Ergenlerin Incel Gibi Topluluklara Maruz Kaldığını Nasıl Anlayabiliriz?

a. Dil ve Söylem Değişikliği:

•Gençler, günlük konuşmalarında ya da çevrimiçi platformlarda kadınlar hakkında olumsuz, küçümseyici ve düşmanca ifadeler kullanmaya başladıysa bu bir işaret olabilir.

•“Chad” (çekici ve popüler erkek), “Stacy” (güzel ve ulaşılmaz kadın) gibi incel topluluğuna özgü terimleri sıkça kullanıyorsa dikkat etmek gerekir.

b. Sosyal İzolasyon ve İçine Kapanma:

•Genç, sosyal ortamlardan uzaklaşıyor, arkadaşlarıyla daha az vakit geçiriyorlar ve ailesiyle eskisine göre daha az iletişim kuruyorsa bu, yalnızlık ve izolasyonun arttığına işaret edebilir.

•Sürekli yalnız vakit geçiriyor, kendini odasına kapatıyor ya da sosyal medyada uzun saatler harcıyorsa bu durum, çevrimiçi gruplar ve topluluklarla daha fazla vakit geçirdiğine işaret edebilir.

c. Özgüven Eksikliği ve Kendini Aşağılama:

•Fiziksel görünümüyle ilgili aşırı memnuniyetsizlik, sürekli olarak “yeterince iyi olmadığını” ya da “kimsenin onu beğenmediğini” dile getiriyorsa bu durum, incel topluluğunun savunduğu dış görünüş odaklı ideolojiyle ilişkilendirilebilir.

d. Radikal İnanç ve Görüşler:

•Genç, aniden toplumsal cinsiyet, eşitlik ya da kadın hakları gibi konularda aşırı ve radikal görüşler dile getirmeye başlamışsa bu, bir grubun ideolojik etkisine girdiğini gösterebilir.

e. İnternetteki Faaliyetlerin Değişmesi:

•Tarayıcı geçmişinde, sosyal medya hesaplarında ya da forumlarda incel ideolojisiyle ilgili içerikler arıyorsa (örneğin, incel forumları, YouTube’da bu içerikler üzerine oluşturulmuş kanallar), bu durum topluluğa yönelim gösterebilir.

•Anonim hesaplar, gizli sohbetler ya da aileden gizlenmeye çalışılan çevrimiçi etkileşimler varsa dikkatli olunmalıdır.

AİLELER BU TÜR TOPLULUKLARA KATILIMI NASIL ENGELLEYEBİLİR?

•Ailelerin, çocuklarıyla açık ve yargılayıcı olmayan bir dille konuşması çok önemlidir. Ergenler genellikle anlamadıkları ya da yanlış anlaşıldıklarını düşündükleri konularda kapalı bir tutum sergileyebilirler.

•Gençlerin duygu ve düşüncelerini rahatlıkla ifade edebileceği bir aile ortamı oluşturulmalıdır. Bir gencin kendini güvende hissetmediği bir ortamda, dışsal gruplara yönelme olasılığı daha yüksektir.

•Gençlerin kendilerine yönelik olumsuz düşüncelerini fark edin ve destekleyici olun. Fiziksel görünüm, sosyal yetenekler veya akademik başarı konusunda kendilerini yetersiz hissettiklerinde, ailelerinin onları koşulsuz olarak desteklediğini bilmek önemlidir.

•Onların ilgi alanlarını desteklemek ve bu alanlarda kendilerini geliştirmelerini teşvik etmek, başarı hissi ve özsaygı kazandırır.

•Çocuğunuzun internette hangi sitelere girdiğini, hangi forumlarda vakit geçirdiğini ve hangi içerikleri tükettiğini yakından izleyin. Onunla bu konuları konuşmak önemlidir. Bu tür içeriklerin onu nasıl etkileyebileceği hakkında farkındalık yaratmak gerekiyor.

•Çocuklara internet güvenliği ve sosyal medya kullanımı konusunda rehberlik edilmeli. Ebeveyn denetim araçlarını aşırıya kaçmadan kullanmak, gençlerin güvenliğini sağlamak açısından yardımcı olabilir.

•Gencin kendini ifade edebileceği, güven ve aidiyet hissi bulabileceği sağlıklı sosyal ortamlara (spor, sanat, bilim kulüpleri gibi) yönlendirilmesi gerekli. Sosyal izolasyonu azaltmak ve güvenli bir sosyal çevre oluşturmak bu süreçte çok önemlidir.

•Gençte ciddi bir değişim gözlemliyorsa aile ve bu değişimi yönetmekte zorlanıyorsa, bir uzmandan (psikolog veya terapist) destek almayı düşünmeli. İncel topluluklarının etkisi genellikle yalnızlık, özgüven eksikliği ve aidiyet arayışından kaynaklandığı için, bu tür duygusal sorunların ele alınması kritik.

AİLELERİN İZLEMESİ GEREKEN PROAKTİF ADIMLAR

Ailelerin, gençlerle cinsiyet rolleri, toplumsal eşitlik, empati ve sağlıklı ilişkiler üzerine konuşmalar yapması gerekir. Bu tür topluluklar, genellikle gençlerin bu konularda yanlış bilgilerle yönlendirilmesiyle güç kazanır.

Gençlere internette gördükleri içerikleri sorgulama ve eleştirel düşünme yeteneği kazandırmak, maruz kaldıkları içeriklerin etkilerini azaltabilir.

Olumlu erkek rol modellerin varlığı, gencin kendi kimlik algısının olumlu yönde şekillendirmesine yardımcı olabilir. Başarılı, saygılı ve duyarlı bireyleri örnek göstermek etkili olabilir. Ergenlerin bu tür tehlikeli gruplara yönelme riski, sosyal çevrelerinden aldıkları destek ve ailelerinin rehberliği ile büyük ölçüde engellenebilir. Bu nedenle, ailelerin hem çevrimiçi hem de çevrimdışı dünyada gençleriyle sağlıklı, güvene dayalı bir ilişki kurması oldukça önemli.

BİR KADIN, KARŞISINDAKİ ERKEĞİN 'İNCEL' KAVRAMIYLA İLGİLENDİĞİNİ NASIL ANLAYABİLİR?

Bir kadın, karşısındaki erkeğin “incel” veya “redpill” ideolojisiyle ilgili olduğunu, söylem ve davranışlarına dikkat ederek anlayabilir. Bu tür erkekler genellikle kadınlar hakkında olumsuz genellemeler yapar, cinsiyet rollerine dair katı görüşler savunur ve kadınları manipüle etmeye çalışırlar. “Kadınlar hipergamiktir”, “alfa erkek-beta erkek” gibi terimler kullanıp ve bunlara dair içeriklerden bahsedebilir. İlişkileri kazan-kaybet oyunu olarak görebilir ve kadınları elde edilecek birer nesne gibi değerlendirebilirler. Sosyal medya ve internet üzerindeki içeriklerinde kadın düşmanlığı barındıran hesapları takip etmesi ya da aşırı cinsiyetçi içerikler tüketmesi de bu ideolojilere ilgi duyduğuna dair bir işaret olabilir. Bu tür erkeklerden uzak durmak için erken dönemde kadının kendisine ve kadın haklarına bakış açısını anlamak, manipülatif davranışları fark edip sınırlar koymak önemlidir.