Çalışma saatlerindeki değişiklikle ilgili haberler işçileri şimdiden heyecanlandırdı. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, yeni çalışma düzeniyle ilgili çalışmalarını sürdürürken ortaya çıkan taslak metinde belirli çalışma süresi dikkat çekti. Planlanan modelde, bir veya iki yıla kadar yapılacak iş sözleşmelerinde “bir projenin tamamlanması” gibi somut bir gerekçe aranmayacak. Bir gerekçe olmaksızın, belirli süreli sözleşmeyle çalışan istihdam edilebilecek.
DÜNYADAKİ ÖRNEKLERİNE BAKILDI
Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz’ın başkanlığında 13 Ağustos’ta özel sektör ve kamunun katılımıyla yapılan YOİKK toplantısı sonrası yapılan açıklamada, “Uzaktan, kısmi ve geçici süreli çalışma ile platform çalışması gibi yeni nesil esnek çalışma modellerine dair mevzuat değişikliği ihtiyaçlarının iş dünyası gerekleri ve iş-özel yaşam dengesi gözetilerek belirlenmesi eylemiyle ilgili önemli ilerlemelerin kaydedildiği dile getirilmiştir” denilmişti. Bu kapsamda belirli süreli iş sözleşmesiyle ilgili yasa değişikliği çalışılıyor. Dünya örneklerine de bakıldı ve konuyla ilgili diğer ülkelerin mevzuatları YOİKK toplantısına sunuldu.
OBJEKTİFLİĞİ KOŞULU ARANACAK
Belirli süreli iş sözleşmesi, 4857 sayılı İş Kanunu’nda yer alıyor. Yasaya göre, belirli süreli iş sözleşmesi yapılabilmesi için “belli bir işin tamamlanması veya belirli bir olgunun ortaya çıkması gibi objektif koşullar” aranıyor. Objektif koşullar olmaksızın belirli süreli iş sözleşmesi imzalanamıyor, böyle bir sözleşme varsa da “belirsiz süreli” kabul ediliyor. Planlanan ve YOİKK’te verilen bilgiye göre ise, objektif koşul şartı bu tür sözleşmeler için kısmi olarak kaldırılacak.
BELLİ BİR SÜREYE KADAR OLANLAR İÇİN GEÇERLİ
Yetkililer, objektif koşul şartının belli bir süreyi aşan sözleşmeler için aranacağını belirtiyor. Buna göre örneğin, iki yıla kadarki belirli süreli iş sözleşmelerinde şart aranmayacak. Bu sözleşmeler bir kez de yenileme hakkına sahip olacak. Ama iki yıldan daha uzun süreli olan sözleşmelerde, “belli bir işin tamamlanması, bir projenin olması gibi” koşullar aranabilecek. Belirli süreli iş sözleşmesi, çok geçerli bir neden olmadan zincirleme olarak dörtten fazla da yapılamayacak. Ancak bu rakamın değişebileceği ifade ediliyor. “İki yıl” sınırının bir yıl da olabileceği, bu konuda kesin kararın verilmediği vurgulanıyor.
HEDEF GENÇ NÜFUS
YOİKK’te yapılan sunumlarda, düzenlemenin amacının genç nüfus olduğu belirtildi. 2023 yılı itibariyle 15-24 yaş arasında 800 binden fazla işsiz bulunduğu vurgulanırken, bu sözleşmelerle gençlerin istihdama daha kolay katılmasının hedeflendiği ve kayıtdışının da bu yolla düşürülebileceği ifade edildi.
BELİRLİ SÜRELİ ÇALIŞMA NEDİR?
Belirli süreli iş sözleşmelerinde sözleşme bitiminde iş ilişkisi otomatik olarak sona eriyor. Ana kural olarak yargıda işe iade süreci söz konusu olmuyor, kıdem tazminatı hakkı da doğmuyor. Belirli süreli iş sözleşmesi ile çalıştırılan işçi, ayırımı haklı kılan bir neden olmadıkça, salt iş sözleşmesinin süreli olmasından dolayı belirsiz süreli iş sözleşmesiyle çalıştırılan emsal işçiye göre farklı işleme tâbi tutulamıyor. Emsal işçi, işyerinde aynı veya benzeri işte belirsiz süreli iş sözleşmesiyle çalıştırılan işçi olarak kabul ediliyor.
